Neem de invloed van onze handel en export mee in het buitenlandbeleid
De komende verkiezingen zijn cruciaal voor de transitie naar een duurzame samenleving. Keuzes op het gebied van klimaat, landbouw en handel hebben impact binnen maar ook ver buiten onze landsgrenzen. Want Nederland heft als een van de grootste handelslanden en achttiende economie van de wereld veel invloed. De komende regering is misschien wel de laatste die kan kiezen voor ambitieus en duurzaam buitenlandbeleid en een andere manier van internationaal zakendoen.
Nederland is een van de grootste handelaren in landbouwproducten. Die positie heeft een hoge prijs – met name voor anderen. Onze negatieve impact op mens en milieu is groter dan die van bijna alle landen ter wereld – slechts 5 landen doen het slechter. Onze open handelseconomie veroorzaakt ontbossing, klimaatverandering, armoede en ongelijkheid.
De politieke onwil om hierin de afgelopen jaren fundamenteel verandering te brengen draagt bij aan de met elkaar samenhangende klimaat-, biodiversiteits- en voedselcrises. De gevolgen bedreigen nu al miljoenen mensen in landen die zelf nauwelijks hebben bijgedragen aan deze situatie. Denk aan kleine eilandstaten in de Caraïben of Grote Oceaan waar mensen hun leefomgeving zien verdwijnen onder de stijgende zeespiegel. Of de Hoorn van Afrika en de Sahel, waar men kampt met ongekende droogte.
Het is hoog tijd dat ons brede buitenlandbeleid meer wordt dan een een achteraf hoofdstuk in de partijprogramma’s. Neem de exportkredietverzekering, waarbij de Nederlandse Staat -met ons belastinggeld- garant staat voor risicovolle investeringen in het buitenland Niet zelden zijn dit projecten die de leefomgeving van mens en dier verwoesten. Op de klimaattop in Glasgow in 2021 stemde Nederland met frisse tegenzin in met de afschaffing van deze verzekering voor de fossiele industrie. Twee jaar na het ‘actie, actie, actie’, waarmee premier Rutte destijds het wereldtoneel beklom, worden nog altijd voor miljarden aan fossiele verzekeringen afgesloten. De nieuwe generatie politici moet ervoor kiezen ons belastinggeld duurzaam te besteden. Zet de exportkredietverzekering ook in als katalysator voor vergroening en steun ondernemers die bijdragen aan voedselzekerheid vergrotende landbouw en groene energie-infrastructuur. Immers, de duurzame transitie vraagt om het inslaan van nieuwe wegen. Dat brengt risico's met zich mee, maar juist daarvoor is deze publieke verzekering in het leven geroepen.
Onze voetafdruk is ook groot vanwege onze rol in het internationale landbouwsysteem. Mensen in landen die landbouwproducten exporteren, hebben zelf steeds minder te eten, vooral omdat de spullen waar wij handel in drijven concurreren met lokale voedselproductie. De productie van soja en palmolie, waarvan de handel voor een aanzienlijk deel via Nederland loopt, leidt tot grootschalige ontbossing van onder meer de Amazone en de Cerrado. En met onze export van landbouwoverschotten, denk aan dumping van goedkoop melkpoeder op de lokale markt in Burkina Faso of van kippenvlees in Ghana, verstoren we de lokale markt. Onze handel gaat ten koste van klimaat en biodiversiteit, en is een serieuze bedreiging voor de bestaanszekerheid van grote groepen mensen. Leg de export van deze producten dan ook aan banden, maak bedrijven die overschotten produceren verantwoordelijk voor de kosten van de verwerking en sta toe dat getroffen landen importbarrières opwerpen om niet alleen dumping te voorkomen, maar ook om ruimte te bieden aan de opbouw van eigen verwerkende industrie. Daarvoor moet ook het verbod op het houden van eigen zaden onmiddellijk uit alle handelsakkoorden worden gehaald.
Als mede-veroorzaker van wereldwijde problemen kan Nederland gelukkig ook bijdragen aan een oplossing. Wij kunnen niet op onze postzegel alleen de wereld beter maken, maar we hebben een wereldwijd netwerk van bedrijven en daarmee wereldwijde impact. Laten we die ook gaan gebruiken, want onze keuzes doen ertoe. We zien uit naar verkiezingsprogramma’s met een bredere blik op ons buitenlandbeleid.
