Onlangs bezocht ik op uitnodiging van de ontwikkelingsorganisatie Prisma het prachtige land Kenia. Samen met verschillende jonge Christelijke opinieleiders van onder andere SGP en CDjA bezochten wij verschillende AIDS projecten.

De campagne staat voor een groot deel in het teken van onderwijs. De ChristenUnie stelt enkele maatregelen voor; gratis openbaar vervoer voor 16 en 17-jarigen, gratis schoolboeken, de beloning van leraren en schakelprogramma's voor MBO'ers. In Kenia zag ik nog een ander prachtig project dat ook Nederland veel goeds te bieden heeft.

Men noemt het daar "peer education". Het idee erachter is dat jongeren elkaar onderwijzen op verschillende thema's die betrekking hebben op de HIV/AIDS problematiek. Per klas (ongeveer 100 leerlingen) worden 10 'natuurlijke leiders' aangewezen door de docenten. Deze leiders hebben elk ongeveer 10 leerlingen onder zich. De jongeren spreken in de subgroepen over thema's als seksualiteit en de dood. Het peer education project heeft als doel dat jongeren zich meer bewust worden van de risico's van HIV en de verspreiding daarvan. Daarnaast biedt het project jongeren de mogelijkheid om over hun problemen te spreken. Het project lijkt zijn vruchten af te werpen: zowel in de sloppenwijk Kibera als op een meer elitaire school slaat het project geweldig aan.



In Nederland kunnen we in dit opzicht veel leren van onze Afrikaanse vrienden. Via het peer-onderwijs systeem zouden jongeren met elkaar kunnen spreken over ranzigheid in de clips van TMF en MTV. Vakinhoudelijk zouden de jongeren elkaar ook kunnen helpen: de één is nu eenmaal beter in wiskunde en de ander is beter in techniek. Een belangrijk aspect hierin is naar mijn mening dat jongeren zaken sneller aan elkaar vertellen dan aan de docent. Dit heeft enkele voordelen: in de eerste plaats wordt gestimuleerd dat jongeren serieus met elkaar spreken over morele en ethische zaken zoals seksualiteit. In de tweede plaats ontdekken jongeren doordat ze hun leeftijdsgenoten helpen waar ze zelf heel goed in zijn. Het belangrijkste is, tot slot, dat jongeren binnen de school ruimte krijgen om uitgebreid te spreken over maatschappelijke zaken waar ze in de les niet altijd aan toe komen.

Beloning van docenten die relatief meer werk moeten doen is goed. Het gratis maken van schoolboeken op middelbare scholen heeft mijn volledige instemming. Gratis OV is een goed plan, zeker wanneer we bedenken hoeveel MBO leerlingen hiermee gebaad zijn. Er is in de hele discussie rondom het onderwijs iets dat ik mis: hoe zit het met de toenemende geweldsdelicten op scholen? Hoe gaan we om met de steeds groter wordende groep zware drinkers onder 16-18 jarigen? Welke rol heeft het onderwijs in de opvoeding van kinderen?

De discussie over onderwijs speelt zich vooral af op het abstracte niveau van miljoenen euro's. Niet op het niveau van kinderen die slachtoffer zijn van pesterijen of jongeren die verslaafd zijn aan drank, seks of softdrugs, en dat is jammer. Deze thema's vragen geen grote of abstracte maatregel: zij vragen individuele zorg en begeleiding. Het peer-education systeem kan hierin een enorme vooruitgang betekenen. Haast budgetneutraal, effectief en doelmatig bewezen in Kenia en gericht op de individuele jongere.

Hiermee is niet gezegd dat direct alle problemen in het onderwijs en met de jeugd opgelost zijn. Bekend is dat crimineel gedrag van jongeren vrijwil altijd begint met spijbelgedrag. Spijbelen verdient dus blijvende aandacht. Het lerarentekort van 5.000 leraren in enkele jaren is een groot zorgenpunt en verdient dus terecht veel aandacht. Teveel jongeren dreigen zonder diploma de school te verlaten. Partiële leerplicht tot 23 jaar is daarvoor een adequate maatregel. Echter: onderwijs moet er vooral op gericht zijn om, vanaf de lagere school via voortgezet onderwijs tot middelbaar, hoger of wetenschappelijk onderwijs, jongeren te vormen tot wie zij kunnen en willen zijn in onze maatschappij. We mogen dan ook niet accepteren dat jongeren, op welke manier dan ook, buiten de boot vallen.

Het is goed om te zien dat politieke partijen het onderwijs vrijwel allemaal tot speerpunt benoemd hebben. Ik hoop oprecht dat het onderwijs over vier jaar, na welk kabinet dan ook, er beter voor zal staan dan nu. Peer education kan daartoe een eerste aanzet geven: ik geloof er oprecht in dat wanneer we jongeren in peer groups persoonlijk met elkaar laten samenwerken, dit de sociale cohesie in deze groepen verhoogt en de kans op dropouts verlaagt.

Rogier Havelaar is voorzitter van PerspectieF, ChristenUnie-jongeren en nummer 10 op de kandidatenlijst voor de ChristenUnie

Bron: Centraal Weekblad, 11 november 2006